Hà Nội ra Sách trắng về nhân quyền để đàn áp nhân quyền

Luật sư Trần Thanh Hiệp

Ngày 18/8/05 Bộ Ngoại Giao Việt Nam đã họp báo để công bố một Sách Trắng về nhân quyền dưới tựa đề "Thành Tựu Bảo Vệ Và Phát Triển Quyền Con Người Ở Việt Nam" dày 82 trang và gồm có 4 phần. Ba phần đầu được dành chio việc thuyết minh về quan điểm nhân quyền, thành tựu về thực hiện nhân quyền và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nhân quyền. Phần chót được dùng để chỉ trích những cái được cơ quan đối ngoại này gọi là những luận điệu vu cáo chính quyền Hà Nội về vấn đề nhân quyền. Dưới đây là bản ghi âm nội dung cuộc trao đổi, đã được phát sóng ngày 23-08-2005, hối 21 giờ, về cuốn Sách Trắng nói trên, giữa nhà báo nói Viêt Long, Đài Á Châu Tự Do và Luật sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt  Nam về nhân quyền ở Paris,

Hỏi: Theo luật sư, vì lý do gì mà nhà cầm quyền Hà Nội ngày 18-08-2005 đã công bố một  Sách trắng về nhân quyền tại Việt Nam?

Đáp: Theo ông Lê Văn Bàng, Thứ trưởng Ngoại giao, người chủ trì cuộc họp báo ngày 18-08 này thì cuốn Sách trắng “Thành tựu bảo vệ và phát triển quyền con người ở Việt Nam” đã ra đời vì hai lý do. Thứ nhất, để kỷ niệm 60 năm Đảng Cộng sản cầm quyền, và thứ hai, nhân dịp Hội nghị thượng đỉnh của Liên Hiệp Quốc sắp họp vào tháng tới để kiểm điểm 5 năm thực hiện mục tiêu Thiên niên kỷ. Nhưng theo tôi, đó chỉ là những lý do chính thức ngoài mặt, bên trong, còn có những lý do thầm kín mà Hà Nội không nói ra. Chẳng hạn như việc Hà Nội cần phô trương thành tích, số liệu về nhân quyền, để bổ túc hồ của mình xin gia nhập Tổ chức Mậu dịch Thế giới, mà tôn trọng nhân quyền là một trong những điều kiện phải thoả mãn nếu muốn được chấp nhận. Hay như việc Hà Nội cần phải lên tiếng tự bào chữa trước những lời chỉ trích có dẫn chứng của dư luận quốc tế, theo đó CHXHCNVN vi phạm nghiêm trọng nhân quyền nên đã bị chính quyền Bush ghi tên vào danh sách “các nước đáng quan tâm”. Bây giờ Hà Nội muốn tìm cách làm sao xoá được tên mình trong sổ đen ấy. Nhưng tôi cho rằng Hà Nội dấu đầu mà lại hở đuôi. Đọc toàn văn cuốn Sách trắng thì thấy rõ ngay rằng, hơn 22 ngàn từ chứa đựng trong đó, chỉ nhằm một mục tiêu độc nhất là làm một biện minh trạng biện bạch trước dư luận quốc tế, với hy vọng tẩy xoá hết tì vết vi phạm nhân quyền có quy mô và hệ thống của Hà Nội. Chính cuốn Sách trắng, trong Lời mở đầu, đã gián tiếp thú nhận điều này khi viết rằng “Bộ Ngoại giao nước CHXHCNVN công bố cuốn sách Thành tựu bảo vệ và phát triển quyền con người ở Việt Nam để giúp dư luận thế giới hiểu rõ và đúng đắn về truyền thống bảo vệ và phát triển quyền con người ở Việt Nam, về tình hình nhân quyền ở Việt Nam”. Vậy công bố Sách trắng là cốt để phân bày với dư luận thế giới về chuyện nhân quyền. Nhưng theo tôi, Hà Nội đã thất bại. Bạch thư, dịch ra tiếng nôm là sách trắng, là hình thức thông tin đặc biệt mà các nước dân chủ,văn minh, tiến bộ trên thế giới chỉ sử dụng để trình bày những bằng chứng đáng tin cậy giúp làm hiện rõ sự thật. Đằng này, Hà Nội lại lạm dụng hình thức bạch thư để tuyên truyền bằng những luận điệu cứng nhắc một chiều, vì thế tôi cho rằng cuốn Sách trắng không những đã không đạt được mục tiêu Hà Nội mong muốn mà còn gây ra hậu quả xấu bất ngờ cho Hà Nội .

Hỏi: Luật sư có thể nói rõ thêm thế nào là tuyên truyền, thế nào là  những hậu quả xấu bất ngờ?

Đáp: Tuyên truyền là nói những điều quá đáng, ngoài lẽ thông thường, nói xuyên tạc trắng đen lẫn lộn, không đổi thành có, có đổi thành không, khẳng định suông chẳng chứng minh, nói lấp lửng nước đôi, nói lấy được, không cần biết đến sự thật, miễn sao đánh bóng được cho chế độ. Trong cả cuốn Sách trắng, từ lời mở đầu qua 4 phần của nội dung, tỷ lệ tuyên truyền này rất cao, không thể trình bày ngắn gọn vào chi tiết vì sẽ quá dài, tôi xin tóm gọn lại thành một câu thôi. Nếu có ai không biết gì về lịch sử hơn nửa thế kỷ chính trị cộng sản ở Việt Nam, chưa từng đọc các tin tức, các báo cáo, các điều trần về tình trạng nhân quyền ở nước này mà đọc hết cuốn Sách trắng thì chắc chắn sẽ tin dễ dàng rằng ở Việt Nam người dân có đủ hết các quyền tự do, Nhà nước tôn trọng và bảo vệ quyền con người cùng làm hết sức mình để bảo đảm cho những nhân quyền ấy được thực hiện trên thực tế trong một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Nếu quảng cáo cho một hãng du lịch mà nói như trên thì không sao. Nhưng nhân danh một cơ quan đối ngoại của một quốc gia thành viên của Liên Hiệp Quốc, đã ký tham gia nhiều Công ước quốc tế về nhân quyền, mà phát biểu trên giấy trắng mực đen để tỏ ra khinh thường tuyệt đại đa số dân chúng trong nước, nạn nhân của đàn áp nhân quyền, đồng thời coi rẻ khả năng phán đoán của dư luận quốc tế, ngang nhiên độc thoại tới mức bất chấp sự thật thì quả là điều không ai hiểu nổi. Chính vì vậy mà Sách trắng của Hà Nội đã gậy ông đập lưng ông. Một nhà ngoại giao ngoại quốc có nhiệm sở ở Hà Nội, khi được hãng thông tấn AFP phỏng vấn về Sách trắng, đã nói đại ý rằng với ngôn ngữ lưỡi gỗ (wooden language) Sách trắng đã không cho ai một lý do nào để lạc quan tin vào sự cải thiện trong tương lai của tình trạng nhân quyền ở Việt Nam. Tức là Sách trắng không thuyết phục người đọc theo chiều hướng Hà Nội mong muốn mà thuyết phục người đọc theo chiều hướng ngược lại, như ý kiến của nhà ngoại giao nói trên đã cho thấy. Thật là điều bất ngờ không mấy thích thú cho Hà Nội.

Hỏi: Bây giờ thử đi vào nội dung của Sách trắng. Luật sư nhận định ra sao về nội dung của sách này? Ông Thứ trưởng Ngoại giao Lê Văn Bàng nói lần đầu tiên Bộ Ngoại giao có cuốn sách nhằm giới thiệu với độc giả và dư luận quốc tế một cách toàn diện nhất về quan điểm, chính sách và những thành tựu to lớn mà Việt Nam đã đạt được trong lĩnh vực bảo vệ và thúc đẩy các quyền con người. Luật sư nghĩ sao?

Đáp: Đúng là lần đầu tiên mà Bộ Ngoại giao của Hà Nội đã văn kiện hoá một cách thống nhất và tập trung chủ đường lối giải quyết vấn đề nhân quyền. Nhưng không phải là để thay đổi đường lối ấy mà là để trình bày lại đường lối cũ bằng ngôn ngữ mới. Đường lối cũ này là đường lối phi nhân quyền để cqai trị bằng đàn áp. Phi nhân quyền bởi vì rằng trong ý thức hệ Mác Lênin, cái mà thiên hạ gọi là nhân quyền thi Mác coi là một sáng chế tư sản, mơ hồ và ích kỷ.Vậy, theo Mác, không cần nhân quyền, cứ để vô sản dùng chuyên chính mà cải tạo xã hội tiến lên cộng sản thì khỏi cần đặt vấn đề nhân quyền nữa bởi lẽ ai cũng sẽ có đủ thứ quyền. Phi nhân quyền bởi vì Đảng Cộng sản đã dùng Hiến pháp để bố trí tịch thu hết mọi nhân quyền vào tay mình. Rồi sau khi đã lên ngôi vô sản chuyên chính và cần phải có một mặt hàng tân tiến dân chủ tự do phương Tây, CHXHCNVN bèn tham gia không trữ ngoại hai Công ước quốc tế về nhân quyền, nhưng chỉ hoàn toàn hình thức để kéo dài trên hai thập niên tình trạng nhập nhằng, trong độc tài ngoài dân chủ. Nay trật tự thế giới lưỡng cực độc tài-dân chủ hoà bình sống chung đã dẹp bỏ, Hà Nội bị lâm vào thế phải đổi mới nhưng vẫn không muốn rời bỏ độc quyền cai trị. Cho nên bộ máy tuyên truyền của đất Thăng Long đã xào nấu lại một số lập luận sơ cứng của thời xưa, vay mượn một số thuật ngữ chính trị mới, thêm gia vị số liệu giả tạo, cho ra đời một kiệt tác hoá trang độc tài, ngụy tạo dân chủ là cuốn Sách trắng về nhân quyền không, ngoài mục đích dùng tài ngụy biện lẩn tránh nghĩa vụ thi hành nghiêm chỉnh các Công ước quốc tế đã tham gia, để thương lượng mong kéo dài thêm ân hạn cho một chính quyền đầy tiền sự phi nhân quyền.

Hỏi: Dù sao thì nhà cầm quyền Hà Nội cũng đã công khai trình bày quan điểm, chính sách và thành tựu về nhân quyền thay vì cứ lẳng lặng mà đàn áp nư trước. Đó có phải là một tiến bộ không?

Đáp: Trước đây nhà cầm quyền Hà Nội không cần nói, cứ làm vì có lá bùa ý hệ Mác-Lênin để xuống tay dùng bạo lực đàn áp nhân quyền. Bây giờ bùa mác-lê đã hết thiêng nên Hà Nội phải thay đổi thủ thuật. Nhưng trước sau thì cũng vẫn là một quan điểm, một chính sách thôi. Chừng nào toàn bộ nhân quyền chưa được trả lại cho dân, như đã được quy định trong luật quốc tế về nhân quyền mà Hà Nội đã minh thị và tự nguyện cam kết tôn trọng, tưởng không thể coi sự thay đổi thuần hình thức nói trên là một tiến bộ được. Còn nói thành tựu thì chính quyền nào mà chả tạo ra được một số thành tựu. Vấn đề là thành tựu tốt hay thành tựu xấu? Và tốt cho ai, xấu cho ai? Theo tôi, những thành tựu chân chính về nhân quyền vì nhân dân, cho nhân dân ở Việt Nam chưa có. Con người Việt Nam hiện ở dưới chế độ gọi là xã hội chủ nghĩa chỉ mới có những bánh vẽ, những hưa hẹn, trong thực tế vẫn chưa có được những quyền mà con người ở các nước văn minh, phương Tây cũng như phương Đông đã lần lượt tranh thủ được từ cuối thế kỷ thứ 18. Ở Việt Nam chỉ có những thành tựu tốt cho một tuyệt thiểu số cầm quyền, kỳ dư tuyệt đại đa số vẫn còn lặn ngụp trong nghèo khổ, bất công và áp bức.

Hỏi: Luật sư là nhà tranh đấu nhân quyền trong suốt thập niên 80, trên diễn đàn của Văn Bút Quốc tế đã tích cực đòi tự do cho các văn nghệ sĩ, trí thức bị cầm tù, năm 1992 đã tham dự Hội nghị thế giới lần thứ nhì về nhân quyền tại thủ đô nức Áo. Xin được hỏi một câu chót, với kinh nghiệm đã thâu lượm được trong quá trình tranh đấu ấy, trong thâm tâm Luật sư thật sự cảm nghĩ thế nào về hiện tình nhân quyền ở Việt Nam?

Đáp: Vào thời điểm thập niên 80, sự đàn áp nhân quyền ở Việt Nam rất khốc liệt. Người Việt ở hải ngoại rất lo sợ cho tánh mạng và an ninh nhân thân của những văn nghệ sĩ, trí thức ở trong nước bị chính quyền cộng sản bắt giam. Nay thì không còn nỗi lo sợ ấy nữa vì khả năng đàn áp của nhà cầm quyền cộng sản đã bị tình hình trong nước ngoài nước làm suy giảm tới một mức độ rất đáng kể. Nhưng sự đàn áp nhân quyền thì vẫn cón nguyên vẹn trên ý đố dù đã biến đổi ở hai khâu mức độ và hình thức. Sự đàn áp tàn bạo năm xưa đã được thay thế bằng sự đàn áp tinh vi hiện nay. Nếu so với những chuẩn mức của dĩ vãng thì đã có tiến bộ nhưng nếu lấy những chuẩn mức phổ biến của thời đại những năm 2000 thì chưa thể coi là đã có tiến bộ và còn phải đẩy mạnh cuộc tranh đấu nhân quyền hơn nữa thì mới mong thay đổi được chính sách đàn áp nhân quyền tinh vi mà Hà Nội đqng theo đuổi. Chắc có người trách tôi là khe khắt, không biết mềm dẻo để khuyế n khích chính quyền Hà Nội mà từng bước chuyển hoá chính quyền này. Tôi không làm công việc của nhà ngoại giao vì tôi không có điều kiện thi hành đường lối ngoại giao trong thế. Vì thế tôi cảm thấy cần phải đối đầu với chuyên chế trong cuộc tranh đấu nhân quyền hiện nay, ôn hoà ở thái độ nhưng phải minh bạch và quyết liệt trong yêu sách. Cuốn Sách trắng theo tôi là một hình ảnh trung thưc của sự đàn áp tinh vi hiện nay ở Việt Nam.

Hỏi: Xin cảm ơn Luật sư Hiệp./.